Vele vrouwen voelen zich eerder dik dan mooi wanneer ze zwanger zijn. Te veel bijkomen tijdens de zwangerschap kan problematisch zijn, en de extra kilo’s nadien weer kwijtraken is ook geen lachertje.
We moeten ons bewust zijn van een aantal zaken wanneer we spreken over een gezond gewicht, zoals onze neiging om meer te eten wanneer we grotere porties aangeboden krijgen (reeds bewezen door Cochrane). Teams van de Cochrane Pregnancy and Childbirth onderzoeksgroep zochten naar wetenschappelijk bewijs over hulpmiddelen om overtollige gewichtstoename tijdens de zwangerschap te vermijden, het risico op zwangerschapsdiabetes te verminderen en een gezond lichaamsgewicht te bekomen na de zwangerschap.
Overtollige gewichtstoename tijdens de zwangerschap voorkomen
We hebben het niet over wat extra gewicht dat je moet verliezen eens je baby geboren is. Overgewicht vergroot het risico op complicaties tijdens de zwangerschap, zoals een hoge bloeddruk en zwangerschapsdiabetes. Ook de kans op een keizersnede en een grote baby verhoogt. Een literatuuroverzicht van Cochrane heeft het best beschikbare wetenschappelijke bewijsmateriaal over diëten en lichaamsbeweging tijdens de zwangerschap gebundeld. De gegevens komen uit 49 gecontroleerde studies met bijna 11.500 vrouwen.
Vaststellingen:
- Maatregelen om het lichaamsgewicht onder controle te houden (een dieet, lichaamsbeweging of beiden) verminderen het risico op overgewicht tijdens de zwangerschap met 20%.
- Diëten met een laag suikergehalte, lichaamsbeweging (al dan niet onder begeleiding) of een combinatie van diëten en lichaamsbeweging resulteerden allemaal in een gelijkaardige vermindering van overtollige gewichtstoename tijdens de zwangerschap.
- Diëten en/of lichaamsbeweging verlagen het risico op een keizersnede en hoge bloeddruk.
- Diëten en/of lichaamsbeweging verminderen de kans op een grote baby (> 4 kg) en op een baby met ademhalingsmoeilijkheden bij de bevalling, zeker als de moeder al overgewicht had voor de zwangerschap.
- Matige intense lichaamsbeweging lijkt een belangrijke factor bij het controleren van lichaamsgewicht tijdens de zwangerschap.
Hoe sterk is het bewijs?
Dit is bewijs van hoge kwaliteit. Het onderzoek werd uitgevoerd in ontwikkelde landen, dus we weten niet of het ook toepasbaar is in ontwikkelingslanden. Meer onderzoek is nodig om veilige richtlijnen over lichaamsbeweging tijdens de zwangerschap te kunnen opstellen.
Zwangerschapsdiabetes
Zwangerschapsdiabetes komt voor bij 1 tot 14% van de zwangere vrouwen en kan gezondheidsproblemen veroorzaken bij zowel moeder als baby. Er is een hoger risico op een grote baby, vroeggeboorte, inleiden van de bevalling of een keizersnede. Dieet en lichaamsbeweging verminderen het risico op zwangerschapsdiabetes en daarover brachten meerdere Cochrane literatuuroverzichten het bewijs in kaart.
Een overzichtsstudie over de combinatie van diëten en lichaamsbeweging beschikte over gegevens van bijna 5.000 vrouwen uit 13 gecontroleerde studies van matige kwaliteit. Er was geen duidelijk verschil in het risico op zwangerschapsdiabetes en andere complicaties tussen de testgroep, die een combinatie van diëten en lichaamsbeweging deed, en de controlegroep, die een gewone begeleiding kreeg. De onderzoekers besloten dat ze geen sterke conclusies konden trekken door verschillen tussen de studies onderling. Ze vonden wel 16 studies die nog aan de gang zijn en bij de eerstvolgende update van het overzicht in aanmerking kunnen komen.
Overzichten over enkel diëten of enkel lichaamsbeweging ter preventie van zwangerschapsdiabetes konden eveneens geen sterke conclusies trekken over het effect van lichaamsbeweging op de kans op zwangerschapsdiabetes. De resultaten van 3 studies, waarin vrouwen extra lichaamsbeweging kregen of een gewone behandeling, toonden geen verschil aan tussen beide groepen. De resultaten van 7 lopende studies waren echter nog niet beschikbaar. Daarnaast was er een indicatie dat een dieet met laag suikergehalte misschien werkzaam is, maar het bewijs was niet sterk genoeg om betrouwbaar te zijn.
Gewicht verliezen na de geboorte
Veel vrouwen hebben het lastig om de extra kilo’s te verliezen, maar terugkeren naar het gewicht van voor de zwangerschap vermindert het risico op overgewicht 10 jaar later, en heeft ook directe gezondheidsvoordelen. Bewijs uit een literatuuroverzicht van Cochrane suggereert dat zowel een combinatie van diëten en lichaamsbeweging als diëten alleen kan helpen om gewicht te verliezen na de geboorte. We mogen niet vergeten dat lichaamsbeweging ook gezond is voor hart en bloedvaten, dus de combinatie wint het van diëten alleen.
This girl can!
De Britse Lindsey Swift belandde op de cover van Women’s Running UK, doordat ze weigerde zich te laten doen door iemand die haar uitlachte omwille van haar gewicht tijdens het joggen. In Engeland loopt een campagne, This Girl Can, die het opneemt voor actieve vrouwen die ‘iets doen, ongeacht hoe goed ze het doen, hoe ze eruit zien of hoe rood ze ervan aanlopen’. (In Vlaanderen geeft de website van de Vlaamse Overheid en UZ Leuven informatie over gewicht en zwangerschap, nvdr.)
