Deze blog is een korte introductie over antibioticaresistentie door Samantha Gale, verbonden aan Cochrane UK. De komende weken zullen we dieper ingaan op het probleem van antibioticaresistentie, en hoe bewijsmateriaal van Cochrane kan helpen bij beslissingen over antibioticagebruik.
Wat is antibioticaresistentie en waarom is het een probleem?
Voor Alexander Fleming in 1928 per ongeluk penicilline ontdekte konden dokters weinig doen om bacteriële infecties te behandelen. Veel voorkomende aandoeningen zoals syfilis, gangreen en tuberculose waren ongeneeslijk en vaak dodelijk. Penicilline, het eerste echte antibioticum, betekende een revolutie in de geneeskunde. Dokters konden nu snel en gemakkelijk bacteriële infecties behandelen en zo miljoenen levens redden.
Vele andere antibiotica volgden, met elk hun eigen mechanisme om bacteriën te doden of te stoppen met vermenigvuldigen, en met elk hun plaats in de strijd tegen ziektes. Sinds we antibiotica zijn beginnen gebruiken, zijn de bacteriën echter beginnen terugvechten. Vele bacteriën laten het antibioticum bijv. niet binnen, pompen het weer naar buiten, vernietigen het of veranderen de vorm van het doelwit van het antibioticum, zodat het niet meer werkzaam is. Deze mechanismen kunnen ervoor zorgen dat bacteriën ongevoelig worden voor verschillende soorten antibiotica.
Het aantal infecties door bacteriën die ongevoelig zijn aan minstens één antibioticum stijgt. Er is ook een opkomst van bacteriën die ongevoelig zijn aan bijna alle standaard beschikbare antibiotica, bijv. MRSA (methicillineresistente Stafylococcus Aureus), multiresistente tuberculose en vancomycineresistente Enterococcus.
Wanneer antibiotica minder en minder effect hebben, worden infecties moeilijker te bestrijden. Zonder actie te ondernemen kunnen we weleens terugkeren naar de tijd waarin we niet in staat waren om veel voorkomende of levensbedreigende infecties te behandelen.
Waar komt antibioticaresistentie vandaan?
In een grote groep bacteriën kunnen enkele bacteriën van nature resistent zijn tegen een antibioticum. Wanneer men dat antibioticum dan gebruikt om de infectie te bestrijden, zullen de resistente bacteriën overleven en vermenigvuldigen. Antibioticaresistentie wordt dus versterkt door antibioticagebruik. Sterker nog: bij elk nieuw antibioticum dat we gebruiken, ontdekken we binnen enkele jaren bacteriën die resistent zijn tegen dat antibioticum.
Antibiotica werken enkel tegen bacteriën. Wanneer we antibiotica gebruiken om een virale infectie te bestrijden, zoals griep of verkoudheden, werken ze dus niet. Daarentegen dragen ze bij aan antibioticaresistentie. Daarom mogen antibiotica enkel gebruikt worden bij bacteriële infecties.
Verantwoord gebruik van antibiotica is niet enkel van toepassing op mensen, maar ook op dieren. In de veeteelt worden antibiotica soms gebruikt om infecties te voorkomen/bestrijden en groei te stimuleren. Overmatig antibioticagebruik bij dieren kan ook een invloed hebben op mensen, wanneer dezelfde antibiotica voor beiden worden gebruikt.
Moeten we ons echt zorgen maken om antibioticaresistentie? Lees de komende weken meer over hoe dokters en patiënten samen beslissingen kunnen nemen over antibioticagebruik en hoe wetenschappelijk bewijs van Cochrane daarbij kan helpen.
