In het nieuws
Vorige week was op alle nieuwzenders en in de geschreven pers te horen en te lezen dat er nu wetenschappelijk bewijs is dat leven aan zee gezonder is. In de krant De Morgen van 14 mei 2024 stelt professor Maarten De Rijcke van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ): ‘We zijn aan de zee resistenter tegen virussen. Er zijn een aantal chemicaliën aanwezig in de zeelucht en die werken in op bepaalde eiwitten in onze cellen die de ontwikkeling van chronische ziektes kunnen remmen.’ Dat moet blijken uit nieuw onderzoek van het VLIZ.
Factcheck
De nieuwe studie is een wetenschappelijk goed uitgevoerde labo-studie en draagt bij tot de wetenschappelijke kennis over de interactie van omgevingsfactoren op celculturen. Het levert echter geen bewijs dat ons immuunsysteem hiervan sterker wordt, laat staan dat we beter gewapend zouden zijn tegen allerlei aandoeningen. En het toont al helemaal niet aan dat leven aan zee gezonder is. Het gaat over een zeer prille hypothese.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Niet alleen De Morgen, maar ook andere media brachten het opvallende nieuws dat leven aan zee gezonder zou zijn, nu ook volgens de wetenschap. Dat bewijs zou geleverd zijn door een Belgisch onderzoek waaraan tientallen onderzoekers van de universiteiten van Gent en Antwerpen hebben meegewerkt. Het onderzoek vond plaats onder leiding van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), dat het onderzoek financierde. Onderzoekscoördinator Maarten De Rijcke (VLIZ) deed enkele opvallende uitspraken in de media: ‘Door zeelucht wordt ons immuunsysteem beter getraind en is het in een hoger niveau van paraatheid voor schadelijke bacteriën en virussen’ (1).
De zogenaamde gezondheidsvoordelen zouden te maken hebben met de inademing van minuscule waterdruppeltjes (aerosol). Die ontstaan door opspattend zeewater, dat met de wind wordt meegevoerd en ingeademd door de kustbewoners. De onderzoekers analyseerden die druppeltjes in hun lab. Ze verzamelden ze op de zeedijk of maakten ze zelf met klotsend zeewater in een aquarium.
- In deze druppeltjes zit allerlei materiaal, waaronder virussen en bacteriën.
- De onderzoekers brachten ze in contact met menselijk celweefsel afkomstig van embryonale niercellen. Ze stelden vast dat een aantal receptoren van deze cellen reageren op de blootstelling (2).
- Hoe meer virussen en bacteriën er in de druppels zitten, hoe feller de reactie van de cellen in het laboschaaltje. Tot zo ver het onderzoek. Of de kustbewoners die deze druppeltjes inademen meer weerstand hebben, laat staan gezonder zijn, werd niet onderzocht en is niet aangetoond.
Er is dus geen bewijs dat leven aan zee gezonder is.
Bron
Hoe moet je deze bewering interpreteren?
Er bestaan al langer studies die suggereren dat kustbewoners beter scoren op een aantal gezondheidsindicatoren, waaronder ook een Belgische studie (3). Die studies zijn vooral gebaseerd op vragenlijsten, waardoor hun bewijskracht niet sterk is. De onderzoeken konden ook geen verband aantonen met een gezondere levensstijl (meer lichaamsbeweging, meer sociale interactie) of met minder luchtverontreiniging.
Deze nieuwe studie is op zich wel interessant en we betwisten de vaststellingen in de publicatie niet. Die zijn overigens veel bescheidener dan de ronkende verklaringen in de media. Er is nog een grote weg af te leggen tussen waarnemingen in een lab en het echte effect bij mensen die deze lucht inademen.
Het is bovendien geen verrassing dat blootstelling aan meer microben, zoals virussen en bacteriën, aanleiding geeft tot een sterkere reactie van de cellen. Zoals de auteurs zelf aangeven, is dat ook al gebleken met stedelijke lucht waaraan celculturen worden blootgesteld. Ze hinten mogelijk op de hygiënehypothese (4,5), die stelt dat blootstelling op jonge leeftijd aan allerlei infecties of aan het stof op de boerderij de kans op allergieën bij kinderen vermindert.
Conclusie
De nieuwe studie is een wetenschappelijk goed uitgevoerde labo-studie en draagt bij tot de wetenschappelijke kennis over de interactie van omgevingsfactoren op celculturen. Het levert echter geen bewijs dat ons immuunsysteem hiervan sterker wordt, laat staan dat we beter gewapend zouden zijn tegen allerlei aandoeningen. En het toont al helemaal niet aan dat leven aan zee gezonder is. Het gaat over een zeer prille hypothese.
Referenties
- (2) Li Y, Schütte W, Dekeukeleire M et al. The immunostimulatory activity of sea spray aerosols: bacteria and endotoxins activate TLR4, TLR2/6, NF-κB and IRF in human cells. Sci Total Environ. 2024 Jun 1:927:171969. doi: 10.1016/j.scitotenv.2024.171969. Epub 2024 Mar 27.
- (3) Hooyberg A, Roose H, Grellier J, Elliott LR, Lonneville B, White MP, Michels N, De Henauw S, Vandegehuchte M, Everaert G. General health and residential proximity to the coast in Belgium: Results from a cross-sectional health survey. Environ Res. 2020 May;184:109225. doi: 10.1016/j.envres.2020.109225. Epub 2020 Feb 4. PMID: 32078817.
- (4) von Mutius E, Weiland SK, Fritzsch C, Duhme H, Keil U. Increasing prevalence of hay fever and atopy among children in Leipzig, East Germany. Lancet 1998;351:862-6.
- (5) Braun-Fahrlander C, Gassner M, Grize L, Neu U, Nederlands Tijdschrift voor Allergie 6 1 Sennhauser FH, Varonier HS, et al. Prevalence of hay fever and allergic sensitization in farmer's children and their peers living in the same rural community. SCARPOL team. Swiss Study on Childhood Allergy and Respiratory Symptoms with Respect to Air Pollution. Clin Exp Allergy 1999;29:28-34.