Onderzoek naar impact van coronamaatregelen is beperkt

Waar komt dit nieuws vandaan?

Met vaccinatie alleen krijgen we de coronapandemie niet onder controle. Terwijl driekwart van de bevolking volledig gevaccineerd is, zitten we middenin een forse vierde golf. Naast een boosterprik (een extra prik na een volledige vaccinatie) moeten niet-farmacologische maatregelen, dat zijn alle maatregelen uitgezonderd de vaccins en coronapillen, de verspreiding van het virus tegengaan. Deze coronamaatregelen verschillen van land tot land en kunnen er bij mensen stevig inhakken.

Eind november verscheen een overzichtsstudie van 35 bestaande studies over de impact van niet-farmacologische maatregelen op covid (1):

• Van de 35 studies van lage tot matige kwaliteit waren er 34 observatiestudies en slechts één onderzoek waarbij de impact van een mondmasker dragen vergeleken werd met een controlegroep die geen masker droeg.
• De analyse toont aan dat niet-farmacologische maatregelen hun effect niet missen: afstand houden, een mondmasker dragen en handen wassen zouden samen het aantal besmettingen met een kwart kunnen verminderen.

Bron

(1)Talic S, Shah S, Wild H et al. Effectiveness of public health measures in reducing the incidence of covid-19. BMJ 2021;375:e068302

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Ondanks de enorme impact van allerhande coronamaatregelen op het welzijn, werd er tot nog toe amper geld gespendeerd om de impact ervan te meten (2):

• Tussen 2 augustus en eind november 2021 werden 648 studies over coronavaccins en coronapillen gepubliceerd, en slechts enkele tientallen over de niet-farmacologische maatregelen.
• Wetenschappers berekenden dat slechts 4% van alle onderzoeksgeld dat aan de pandemie gespendeerd wordt, naar de evaluatie van niet-farmacologische maatregelen gaat (3).

Nochtans lanceerde de Wereldgezondheidsorganisatie meermaals een oproep om aandacht te besteden aan onderzoek naar de impact van maatregelen die eenieders vrijheid beperken en die steeds opnieuw voer zijn voor discussie (4).

De redenen waarom dit amper gebeurt, zijn divers:

• De impact van maatregelen afzonderlijk is moeilijk te evalueren, omdat je dan op ethische bezwaren stuit.
  • Je kan mensen niet vragen om een tijdlang hun handen niet te wassen bijvoorbeeld, om vervolgens na te gaan of hun risico op covid wijzigt in vergelijking met personen die wel regelmatig hun handen wassen.
  • Dezelfde redenering geldt voor mondmaskers en afstand houden.

• Voor andere maatregelen, zoals een klaslokaal voldoende ventileren en evenementen buiten laten plaatsvinden, is onderzoek wel mogelijk, maar erg schaars.
  • Zo berekende de Amerikaanse Centers for Disease Control (CDC) dat een goede ventilatie op school de overdracht van het virus met 35% kan reduceren (5), maar werd de ventilatie niet gekwantificeerd.
  • Meer degelijk onderzoek is nodig.

• Tot slot zijn er erg weinig financiële middelen voor onderzoek naar niet-farmacologische maatregelen.

Conclusie

Terwijl de coronamaatregelen opnieuw verstrengen om de vierde golf te beperken, is het niet duidelijk welke effecten we van deze maatregelen kunnen verwachten. Een eerste overzichtsstudie stelt vast dat de combinatie handenwassen, afstand houden en een mondmasker dragen de kans om het virus door te geven met een kwart kan verminderen. Meer onderzoek is nodig om daar een duidelijker zicht op te krijgen. Van alle onderzoeksgelden voor covid gaat slechts 4% naar de evaluatie van deze maatregelen. Dat is veel te weinig voor maatregelen met een zware impact op het algemeen welzijn.

Referenties

• (2) Glasziou P, Michie S, Fretheim A. Public health measures for covid-19. BMJ 2021;375:n2729
• (3) RESIN R&D Dashboard to support the Covid-19 pandemic response.
• (4) Enria D, Feng Z, Fretheim A et al. Strengthening the evidence base for decisions on public health and social measures. Bull World Health Organ 2021;99:610-610A
• (5) Bundgaard H, Bundgaard JS, Raaschou-Pedersen D et al. Effectiveness of adding a mask to other public health measures to prevent Covid-19. Ann Intern Med 2021;174:335-343