Moeten energiedranken verboden worden voor minderjarigen?

Waar komt dit nieuws vandaan?

In een factsheet over energiedranken die eind vorig jaar gepubliceerd werd door de Nederlandse Vereniging van Kinderartsen uiten de artsen hun bezorgdheid over het gebruik van energiedranken door minderjarigen. Een dagelijkse hoge inname van energiedranken zou leiden tot lichamelijke klachten zoals angststoornissen, gejaagdheid, hartritmestoornissen en slaapproblemen. In ernstige gevallen zou er zelfs orgaanschade kunnen optreden met de dood tot gevolg. Daarnaast leiden ze in combinatie met alcohol tot hogere alcoholspiegels in het bloed en verminderen ze de signalen van alcoholintoxicatie. Dit leidt tot een toename van de schadelijke gevolgen van dronkenschap (1).

Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?

Kenmerkend aan energiedranken is het hoge cafeïnegehalte. Daarnaast bevatten ze nog andere zogenaamde stimulerende stoffen zoals taurine en glucoronolactone. Er zijn geen sluitende bewijzen dat beide stoffen effectief vermoeidheid tegengaan. Ook worden er vaak B-vitaminen en plantenextracten toegevoegd die het energiemetabolisme zouden stimuleren. De meesten zijn echte suikerbommen, hoewel er de laatste jaren ook light-versies met zoetstoffen op de markt kwamen (2).

De nadelige effecten van energiedranken zijn vooral te wijten aan het hoge cafeïnegehalte. Een acute hoge inname van cafeïne kan leiden tot bovengenoemde lichamelijke klachten. Daarom stelt de Hoge Gezondheidsraad dat kinderen en preadolescenten beter niet meer dan 2,5 mg cafeïne/kg lichaamsgewicht/dag innemen (3). Voor een kind van 6 jaar (gem. 19 kg) komt dit overeen met ongeveer 50 mg cafeïne. Eén glas energiedrank (150 ml) bevat reeds deze hoeveelheid. Een meisje van 16 jaar (gem. 55 kg) neemt dagelijks best niet meer dan 140 mg cafeïne in, wat overeenkomt met 400 ml energiedrank. Er mogen dan uiteraard geen andere cafeïnebronnen zoals koffie, thee of chocolade geconsumeerd worden.
De grote verpakkingen (0,5 l) en het gemak waarmee energiedranken gedronken worden, maken dat de norm gemakkelijk wordt overschreden. Zeker bij gebruik van energieshots, die voor een kleiner volume (60 ml) eenzelfde hoeveelheid cafeïne aanbrengen, is het risico op overconsumptie reëel.

Energiedranken zijn behoorlijk populair. In 2013 liet EFSA een studie naar het gebruik ervan uitvoeren. Hieruit bleek dat 68% van de adolescenten het voorbije jaar minstens eenmaal energiedranken dronken. Hiervan gaf 12% aan minstens 4 dagen per week energiedranken te consumeren (met een gemiddelde van 7 liter per maand), en nog eens 12% dronk meer dan 1 liter per keer. Ook verontrustend is dat de helft van de adolescenten ze drinkt in combinatie met alcohol. Van de kinderen tussen 3 en 10 jaar heeft reeds 18% energiedranken gedronken (4). Ook uit de Voedselconsumptiepeiling (2014) blijkt dat vooral jongeren en jongvolwassenen regelmatig gebruik maken van energiedranken: 11% drinkt ze minstens eenmaal per week (2).

Uit deze rapporten blijkt echter niet of er bijwerkingen optreden. In een zeer recent onderzoek in Canada bij 2.055 jongeren (12-17 jaar) gaf de helft van de jongeren aan klachten gehad te hebben na het drinken van energiedranken. De meest voorkomende bijwerkingen waren een versnelde hartslag (25%), slaapproblemen (24%) en hoofdpijn (18%). Opmerkelijk is dat de helft van de jongeren met klachten deze al ervaarden na 1 consumptie (5). Het advies van de Hoge Gezondheidsraad om het gebruik van energiedranken bij kinderen en jongeren tot 16 jaar af te raden, lijkt dan ook gerechtvaardigd (6).

Conclusie

Energiedranken zijn niet onschuldig en geven je geen vleugels. Grote hoeveelheden veroorzaken een cafeïne-intoxicatie. Daarom gebruiken kinderen en jongeren tot 16 jaar ze uit voorzorg beter niet of in beperkte mate. Ook voor volwassenen is het aangewezen om ze niet dagelijks en/of in grote hoeveelheden te gebruiken.

Referenties

(1) Factsheet en standpunt Energiedrankjes. https://www.nvk.nl/Nieuws/articleType/ArticleView/articleId/1914/Factsheet-en-standpunt-Energiedrank...
(2) Energiedranken in vraag en antwoord. https://www.gezondleven.be/files/voeding/Energiedranken_in_vraag_en_antwoord.pdf
(3) ADVIES VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD NR. 8689 Gebruik van cafeïne in voedingsmiddelen 11 januari 2012. https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_theme_file/19076526/Gebruik%20van%20cafe%C3%AFne%20in%20voedingsmiddelen%20%28januari%202012%29%20%28HGR%208689%29.pdf
(4) EFSA. Energy drinks report. https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/130306
(5) Hammond D, Reid JL, Zukowski S. Adverse effects of caffeinated energy drinks among youth and young adults in Canada: a Web-based survey. CMJ Open. Published online January 15 2018
(6) PUBLICATIE VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD nr. 8622 “Energiedranken”. 2 december 2009. https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_theme_file/17982877/Energiedranken%20%28december%202009%29%20%28HGR%208622%29.pdf
(7) EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies), 2015. Scientific Opinion on the safety of caffeine. EFSA Journal 2015;13(5):4102, 120 pp. doi:10.2903/j.efsa.2015.4102