Moeten alle jonge sporters gescreend worden op hartafwijkingen?

Waar komt dit nieuws vandaan?

Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) publiceerde een rapport over het nut van hartscreening bij jonge sporters (14 à 34 jaar). (1) De conclusie was dat screening nutteloos en zelfs schadelijk is. Volgens het rapport is het zeer onwaarschijnlijk dat screening levens redt, terwijl er geen twijfel over bestaat dat vele jonge mensen als gevolg van een screening een stempel van 'hartpatiënt' zullen krijgen. Het rapport kreeg heel wat kritiek in de nationale pers, vooral vanwege een vereniging van keuringsartsen en een aantal sportfederaties.

Bron

(1) https://kce.fgov.be/nl/publication/report/moeten-jonge-sporters-een-hartscreening-ondergaan

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Men schat dat in ons land jaarlijks 10 jonge mensen plots als gevolg van een hartstilstand tijdens een lichamelijke inspanning overlijden. Het doel van hartscreening is om dergelijke dramatische gebeurtenissen te voorkomen. Het KCE zocht uit wat hierover bekend is. Er blijken geen goede wetenschappelijke studies te bestaan die aantonen of screening al dan niet levens redt. In Italië is screening reeds lang wettelijk verplicht is. Toch doet plotse dood bij jonge sporters zich daar niet minder vaak voor.

Het KCE onderzocht verder hoe het komt dat systematische screening geen verschil maakt in het redden van levens. Er zijn hiervoor twee mogelijke verklaringen.

Een standaard screeningonderzoek (vragenlijst + medisch onderzoek + elektrocardiogram) is onvoldoende betrouwbaar om ziekten op te sporen die aan de basis kunnen liggen van een hartstilstand bij jongeren. Dergelijke ziekten komen voor bij 3 op duizend jongeren. Ze veroorzaken meestal geen klachten, maar leiden enkel in zeldzame gevallen tot een plotse dood. Bij een algemene screening is het doel deze gevallen op te sporen. De screening zal ervoor zorgen dat minstens 50 op 1000 gescreende sporters de boodschap krijgen dat ze zich verder cardiologisch moeten laten onderzoeken. 45 van die 50 zullen kunnen gerustgesteld worden. Vijf zullen voortaan echter als hartpatiënt door het leven moeten en soms levenslang onder medische controle blijven. Bij 2 van die 5 zijn al deze verdere controles en behandelingen nodeloos omdat het vermoeden van hartziekte bij hen onterecht is.

Een tweede element is dat experts het er niet over eens zijn hoe de ziekten die aan de basis kunnen liggen van een hartstilstand best behandeld worden. Het heeft niet veel zin om een ziekte op te sporen als men niet goed weet hoe ze te behandelen. Sommige artsen zullen een afwachtende houding aannemen en de sporter aanraden geen competitie meer te doen of het sporten helemaal te laten. Andere zullen een behandeling met pillen aanraden of zelfs overgaan tot operatie. Deze behandelingen hebben een klein risico op een fatale complicatie, en dat risico is van dezelfde grootte orde als het kleine risico dat die persoon plots overlijdt aan de ziekte. Als je dit bekijkt op een grote groep mensen zal de netto winst van levens dus nul zijn.

We moeten er ook rekening mee houden dat dergelijke grootschalige screenings veel energie en handenvol geld kosten. Om dit te verantwoorden moeten er betere resultaten kunnen voorgelegd worden.

Er is kritiek op dit standpunt bij enkele sportartsen en cardiologen, maar het blijft bij schelden op de onderzoekers van het KCE, zonder overtuigende cijfers aan te brengen.

Conclusie

Het is een gouden regel in de geneeskunde dat een arts een patiënt geen kwaad mag berokkenen. Een medische tussenkomst is slechts te verantwoorden indien het voordeel ervan groter is dan het nadeel. In het geval van hartscreening bij jongeren is dit niet duidelijk het geval.

Referenties

Bekijk ook het filmpje van het KCE over hartscreening bij jonge sporters: https://www.youtube.com/watch?v=Ii8gMjZQUkg&feature=youtu.be