In het nieuws
Door wijn en bier in kleinere glazen te serveren, zouden jaarlijks duizenden levens gered kunnen worden, kopten de kranten.
Factcheck
Het vervangen van grote glazen alcohol door kleinere glazen in het Verenigd Koninkrijk vermindert op korte termijn de hoeveelheid alcohol die gedronken wordt. Wat het effect is van het verkleinen van onze standaardporties in België, is niet onderzocht. We kunnen dan ook niet stellen dat kleinere glazen bij ons levens kunnen redden.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Onderzoekers uit het Verenigd Koninkrijk zijn nagegaan of het alcoholgebruik verminderd kan worden door wijn en bier in kleinere glazen te serveren. Ze hebben hiervoor 2 studies opgezet. In geen van beide studies kenden de deelnemers de ware toedracht van het onderzoek. Zo kon beïnvloeding vermeden worden.
De eerste studie vond plaats in het labo. De 114 deelnemers werden per koppel ingedeeld in 2 groepen. Beide kregen als opdracht gedurende een uur naar een documentaire te kijken. Tijdens het tv-kijken konden ze zoveel wijn en bier drinken als ze wilden. De ene groep kreeg alcohol aangeboden in Engelse standaardglazen (460 ml bier, 165 ml wijn). De tweede groep kreeg alcohol in kleinere glazen (345 ml bier, 125 ml wijn). Na analyse bleek dat de groep die de alcohol in kleinere glazen had gekregen 20,7% tot 22,3% minder alcohol had gedronken.
Een labo-omgeving is natuurlijk niet te vergelijken met een reële situatie. Daarom voerden de onderzoekers een tweede experiment uit in Liverpool bij 164 proefpersonen. Aan hen werd gevraagd om deel te nemen aan een quizavond in een pub. Tijdens de quiz konden drankjes besteld worden. Voor de ene groep werden opnieuw standaardglazen wijn en bier gebruikt. De andere groep kreeg kleinere glazen (op een afzonderlijke avond). Ook hier werd nagegaan hoeveel de deelnemers gedurende de avond gedronken hadden. Daags na de quiz vulden de deelnemers nog een lijst in over hun alcoholgebruik na de quiz. De resultaten van het eerste onderzoek werden bevestigd: kleinere glazen leidden tot een daling van de alcoholconsumptie met 28,6% tot 33,3%. Bovendien leek het erop dat deze kleinere hoeveelheid niet gecompenseerd werd door na de quizavond meer te drinken.
Door deze gegevens in te voeren in het Sheffield Alcohol Policy Model kon berekend worden welke gezondheidswinst kleinere glazen alcohol zouden kunnen opleveren. Het aantal ziekenhuisopnames te wijten aan overmatig alcoholgebruik zou met 4,4% tot 10,5% dalen, het aantal overlijdens met 5,6% tot 13,2% (1).
Bron
(1) Kersbergen, I. e.a. (2018). Reducing the standard serving size of alcoholic beverages prompts reductions in alcohol consumption. Addiction: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/add.14228
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Uit een recent Cochrane literatuuroverzicht blijkt dat het verkleinen van grote porties eten en niet-alcoholische dranken een positief effect heeft. Er wordt tot 16% minder energie opgenomen bij volwassenen uit het VK en tot 29% bij volwassenen uit de VS (2). Welk effect het verkleinen van de portie van alcoholische dranken heeft, is tot nu toe zelden onderzocht. Deze 2 nieuwe studies vormen een mooie eerste aanzet.
De resultaten kunnen echter niet zomaar veralgemeend worden. De deelnemers aan de eerste studie waren vooral hoogopgeleide vrouwen en ook aan de tweede studie namen meer vrouwen dan mannen deel. Ook de setting was zeer specifiek. Het valt af te wachten of de resultaten dezelfde zouden zijn bij een onderzoek op restaurant of in de thuissituatie. Een niet onbelangrijk verschil is ook de geserveerde hoeveelheid. In het VK zijn de glazen beduidend groter dan bij ons. Het kleinere glas bier (345-375 ml) is nog steeds groter dan een standaard hoeveelheid bier bij ons (250-330 ml). Bij de wijn kwam een kleiner glas overeen met een standaardglas bij ons (125 ml). Het is dus helemaal niet zeker of het vervangen van onze standaardglazen door kleinere glazen hetzelfde effect zou hebben.
Dit kan ook gezegd worden van de berekende gezondheidswinst: het is een mooie oefening, maar het gebruikte model is volledig gebaseerd op Engelse gegevens en daardoor niet bruikbaar voor België.
Conclusie
Het vervangen van grote glazen alcohol door kleinere glazen in het Verenigd Koninkrijk vermindert op korte termijn de hoeveelheid alcohol die gedronken wordt. Wat het effect is van het verkleinen van onze standaardporties in België, is niet onderzocht. We kunnen dan ook niet stellen dat kleinere glazen bij ons levens kunnen redden.