Kan je een slaapreserve opbouwen?

Waar komt dit nieuws vandaan?

Volgens de krant Het Nieuwsblad van 9 juli 2023 zou je slaapreserves kunnen opbouwen door 1 à 1,5 uur per nacht of een namiddagdutje per dag extra te slapen (1). Heb je volgende week een vroege vlucht? Dan kan je je daar nu alvast op voorbereiden volgens de 'sleep banking'-theorie, waarbij je op rustige momenten 1 tot 1,5 uur slaapt, in bed of op de bank, om een reserve op te bouwen.

Een team Amerikaanse wetenschappers ging na of sleep banking kan helpen om periodes van minder slaap efficiënt op te vangen (2). 

• De onderzoekers voerden een literatuurstudie uit. 
• Ploegenarbeid staat bekend om de wisselende werkuren, waarbij ook ’s nachts moet gewerkt worden. Dat maakt mensen die in ploegen werken een interessante studiegroep om sleep banking te onderzoeken.
• De onderzoekers selecteerden interventiestudies waarbij een deel van de nachtwerkers aan sleep banking deed voordat de nachtploegen begonnen, en een ander deel een normaal slaapritme had. 
• Om te weten of sleep banking nut had, gingen de onderzoekers nadien via vragenlijsten stress, gezondheid en werkplezier na. 
• De onderzoekers vonden slechts vijf interventiestudies die het onderwerp sleep banking behandelden.

De onderzoekers besloten dat:

• het effect van sleep banking bij ploegenarbeid zeer onzeker is;
• het effect op de gezondheid van het individu helemaal niet bewezen is;
• er veel meer interventiestudies nodig zijn voor we besluiten kunnen trekken.

Bron

(1) ‘Sleep banking’ is populair, maar kan je slaap echt opsparen? Wij vroegen het aan de slaapexpert. Het Nieuwsblad, 9 juli 2023.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Bij het onderzoek kunnen we een aantal opmerkingen maken:

• De kwaliteit van de opgenomen interventiestudies was over het algemeen zeer laag, meestal als gevolg van een gebrek aan gerandomiseerde aanpak. Dat betekent dat het voor de onderzoekers duidelijk was wie in welke groep zat, wat de uitslag van de studie kan beïnvloeden. 
• Bij een aantal interventiestudies waren er eveneens ontbrekende gegevens. Dat doet twijfels rijzen over de studiekwaliteit. 
• Het is ook niet duidelijk hoe de interventie opgevolgd werd. We weten dus niet of de groep die aan sleep banking deed ook daadwerkelijk langer sliep. 
• De meeste interventiestudies werden uitgevoerd op kleine groepen. Dat maakt het moeilijk om besluiten te trekken naar de ganse bevolking toe. 
• De meeste studies waren ook van korte duur, waardoor het niet eenvoudig is om een gezondheidseffect te ontwarren. 
• Sommige aspecten zoals vermoeidheid en stress zijn niet eenvoudig te meten, en zeker niet via vragenlijsten. Het is helemaal niet zeker dat dergelijke vragenlijsten kleine verbeteringen kunnen opsporen. 

Samengevat kunnen we stellen dat de kwaliteit van de interventiestudies niet toelaat om de onderzoeksvraag te beantwoorden. Het is niet wetenschappelijk aangetoond in interventiestudies of sleep banking helpt, wat uiteraard niet betekent dat het niet helpt.

Conclusie

Sleep banking betekent dat je op voorhand meer slaapt om slaaptekort nadien beter op te vangen. Het onderzoek dat hierover bestaat, is meestal van lage kwaliteit. Het is dus niet wetenschappelijk aangetoond dat het enige zin heeft om vooraf te slapen, wat uiteraard niet betekent dat het niet helpt.

Referenties

(2) Patterson PD, Ghen JD, Antoon SF, et al. Does evidence support "banking/extending sleep" by shift workers to mitigate fatigue, and/or to improve health, safety, or performance? A systematic review. Sleep Health. 2019 Aug;5(4):359-369.