Is een ketogeen dieet zinvol bij kanker?

Waar komt dit nieuws vandaan?

Bij een ketogeen dieet neem je extreem weinig koolhydraten in (minder dan 50 gram/dag) en zeer veel vetten. Volgens aanhangers van het ketogeen dieet zou deze extreme samenstelling een positief effect hebben op een kankerbehandeling. Door de strenge koolhydraatbeperking daalt het glucosegehalte in het bloed en worden er ketonen gevormd. Glucose (een suiker) is de belangrijkste energiebron voor onze lichaamscellen, en koolhydraten zijn de hoofdbron om glucose te produceren. Bij een ketogeen dieet dreigt een tekort aan glucose, en worden vetten gebruikt als basisgrondstof om glucose aan te maken. Hiermee schakelen cellen over in een soort van overlevingsmodus. Bij deze vetverbranding ontstaat echter een bijproduct, namelijk ketonen.

Kankercellen moeten ook omschakelen op vetverbranding als energiebron. Deze cellen zijn voor hun energie vaak nog meer afhankelijk van glucose dan normale cellen. Een tekort aan glucose veroorzaakt stress bij kankercellen, waardoor ze minder snel zouden groeien en gevoeliger worden voor chemotherapie.

Cel- en dieronderzoek toont aan dat deze hypothese misschien kan kloppen. In een overzichtsartikel hebben wetenschappers 57 studies onder de loep genomen:

• In 60% van de studies nam de tumorgroei af.
• In 17% van de studies was er geen effect op de tumorgroei.
• In 10% van de studies nam de tumorgroei toe.

In de overblijvende studies werd het effect op tumorgroei niet bekeken (1). Op basis van deze resultaten raden bepaalde artsen het ketogeen dieet aan bij kanker. Het zou volgens hen de werking van de chemotherapie versterken en de kans op bijwerkingen verkleinen.

Bron

(1) Weber, D. D., Aminzadeh-Gohari, S., Tulipan, J., Catalano, L., Feichtinger, R. G., & Kofler, B. (2020). Ketogenic diet in the treatment of cancer–Where do we stand?. Molecular metabolism, 33, 102-121.

Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?

De resultaten van het cel- en dieronderzoek zijn veelbelovend, maar deze resultaten moeten eerst bevestigd worden in studies bij mensen. En daar knelt het schoentje. Er zijn wel wat onderzoeken uitgevoerd bij mensen, maar over het algemeen was de kwaliteit van die studies niet goed. In een recent overzichtsartikel worden 13 studies besproken, waarvan er slechts 2 van goede kwaliteit waren. Vaak was er zelfs geen controlegroep en was het aantal deelnemers klein (2). We moeten de resultaten van deze onderzoeken dus door een kritische bril bekijken.

Positief is dat de resultaten over het algemeen hoopgevend zijn. Ze vormen een mooie basis voor verder onderzoek, maar zijn momenteel echt onvoldoende om het ketogeen dieet aan te raden bij kanker. Pas wanneer het effect op de tumorgroei voldoende duidelijk is, kan zo’n dieet overwogen worden.

We mogen ook niet vergeten dat een ketogeen dieet een heel zwaar dieet is met een grote impact op je dagelijks leven. Ook is de kans op voedingstekorten groot. Wanneer je het op een verkeerde manier volgt, kun je ongewenst gewicht verliezen. Daarvan is goed geweten dat het een negatief effect heeft op de prognose bij kanker. Een ketogeen dieet volgen zonder intensieve begeleiding is dus absoluut niet aan te raden.

Conclusie

Uit cel- en dieronderzoek blijkt dat een ketogeen dieet mogelijk een ondersteunende rol kan spelen bij de behandeling van kanker. Deze resultaten moeten nog bevestigd worden in goed opgezette studies bij mensen. Pas wanneer duidelijk blijkt dat het dieet veilig is en echt een gunstig effect heeft op de tumorgroei, kan het overwogen worden. Kankerpatiënten beginnen hier best niet aan op eigen houtje.

Referenties

(2) Klement, R. J., Brehm, N., & Sweeney, R. A. (2020). Ketogenic diets in medical oncology: a systematic review with focus on clinical outcomes. Medical Oncology, 37(2), 14.