In het nieuws
De dioxinecrisis van 1999 veroorzaakte bij 20.000 vrouwen kanker. Dat is heel wat meer dan de '40 à 8.000 extra kankergevallen' die men aanvankelijk had ingeschat. Bovendien zou de dioxinecrisis ook 22.000 bijkomende gevallen van diabetes en 24.000 gevallen van hoge bloeddruk veroorzaakt hebben.
Factcheck
Blootstelling aan een hoge dosis dioxine verhoogt het risico op kanker. Dat weet men reeds uit eerdere studies. De huidige studie, bij mensen die een relatief lage hoeveelheid dioxine in het bloed hadden, geeft ons geen bijkomende informatie over het kankerverwekkend effect van dioxine.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Het nieuws is gebaseerd op een studie van Vlaamse onderzoekers. (1) In 2004 namen ze een bloedstaal bij ongeveer 1500 mensen waarin ze de hoeveelheid dioxine (en andere stoffen) bepaalden. In 2011 ging men de gezondheidstoestand van diezelfde mensen na aan de hand van een vragenlijst. Hieruit bleek dat de vrouwen die in 2004 het meeste dioxine in het bloed hadden, bijna tweemaal meer te kampen kregen met kanker dan de vrouwen met het minste dioxine in het bloed.
Bron
(1) Van Larebeke N, Sioen I, Hond ED, Nelen V, Van de Mieroop E, Nawrot T, Bruckers L, Schoeters G, Baeyens W. Internal exposure to organochlorine pollutants and cadmium and self-reported health status: a prospective study. Int J Hyg Environ Health. 2015 Mar;218(2):232-45.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Dit nieuws werd door de televisie en door vele kranten gebracht. Meerdere experten trokken de angstwekkende cijfers evenwel in twijfel. Ze merkten onder meer op dat in de wetenschappelijke studie die aan de basis ligt van dit nieuws niet gerept wordt over de Belgische dioxinecrisis of over de tienduizenden ziekten die deze in ons land zou veroorzaakt hebben.
In de studie antwoordden 65 vrouwen op de vragenlijst dat ze kanker hadden gekregen, terwijl dit bij mannen maar half zo veel was. We weten niet zeker of al deze gevallen echte kankers waren. De cijfers geven enkel weer wat de proefpersonen zelf invulden op de vragenlijst. Het is bovendien merkwaardig dat mannen veel minder kanker zouden gekregen hebben dan vrouwen. Er rijzen dus vragen over de nauwkeurigheid van het gerapporteerde aantal kankers in de studie. Zelfs indien het cijfer correct zou zijn, kan men zich de vraag stellen of het statistisch verantwoord is om de bevindingen bij zo'n klein aantal mensen te gebruiken om een uitspraak te doen over het effect van dioxine op het voorkomen van kanker in een ganse bevolking.
Het enige wat men uit de studie kan besluiten is dat er bij vrouwen die in 2004 het meeste dioxine in het bloed hadden, zeven jaar later meer (zelfverklaarde) kankergevallen waren dan bij diegenen met weinig dioxine in het bloed. Of de dioxine de oorzaak is van deze kankers kan men er niet uit besluiten. Het is best mogelijk dat andere elementen dan de dioxine een rol speelden in het ontstaan van de (vermeende) kankers. Zo gebeurde de studie bijvoorbeeld bij mensen die in de meest vervuilde gebieden van Vlaanderen woonden: het Antwerpse en Gentse havengebied en de industriezone langs het Albertkanaal. We weten dat deze mensen gemiddeld een lagere sociale status hebben en dat er onder hen meer rokers zijn dan elders. Deze elementen kunnen, samen met de milieuvervuiling in die gebieden, ook een oorzaak geweest zijn van de extra kankers.
Het is bovendien niet uitgesloten dat louter door toeval bij vrouwen met het meeste dioxine in het bloed de meeste kankers gevonden werden. Zo leek het er in deze studie ook op dat een hogere concentratie van bepaalde giftige stoffen bescherming bood tegen sommige andere ziekten, wat een onverwachte en waarschijnlijk toevallige bevinding was.
Deze studie toont niet aan dat de dioxine die in 2004 in het bloed van deze mensen gevonden werd de oorzaak was van kanker. Of er een verband is met de dioxinecrisis die in 1999 plaatsvond, is nog minder zeker. Opmerkelijk is het contrast tussen wat de auteur in het wetenschappelijk artikel besluit en wat hij in de media verkondigt. In het artikel staat te lezen dat de studie niet toelaat om te stellen dat de dioxine die in het bloed van de proefpersonen gevonden werd de oorzaak is van de extra kankergevallen. In 'Terzake' klinkt het dat "het evident is dat de dioxinecrisis duizenden gevallen van ernstige ziektes heeft veroorzaakt". (2) De onderzoeker voegt er in de krant nog aan toe dat "de ernst van de zaak door een aantal politici onder tafel geborsteld is". (3)
Conclusie
Blootstelling aan een hoge dosis dioxine verhoogt het risico op kanker. Dat weet men reeds uit eerdere studies. De huidige studie, bij mensen die een relatief lage hoeveelheid dioxine in het bloed hadden, geeft ons geen bijkomende informatie over het kankerverwekkend effect van dioxine.