Wat is het?
Diabetes kan alle bloedvaten van je lichaam beschadigen, ook de bloedvaatjes van het netvlies van het oog. In dat geval spreken we van netvliesaantasting of retinopathie. Gevolg ervan is een beperking van het zicht.
Het netvlies ligt achter in je oog en zorgt ervoor dat de beelden die je waarneemt naar de hersenen worden doorgestuurd.
De beschadiging in het netvlies kan ontstaan door het lekken van vocht en vet uit de bloedvaten in het netvlies of de vorming van nieuwe bloedvaatjes die gemakkelijk gaan bloeden. Die nieuwe bloedvaatjes ontstaan omdat de oude bloedvaten zo beschadigd zijn.
Netvliesaantasting door diabetes is de belangrijkste vermijdbare oorzaak van slechtziendheid.
Hoe vaak komt het voor?
Eén op twee mensen met diabetes type 1 en één op vier met diabetes type 2 hebben een zekere mate van netvliesaantasting.
Netvliesaantasting door diabetes kan ook erfelijk zijn. Komt het in je familie voor, dan is de kans groter dat je het zelf ook krijgt.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Met het meten van de gezichtsscherpte alleen kan men netvliesaantasting niet opsporen. Bij beginnende aantasting kun je immers alles nog normaal zien en de behandeling moet gestart worden vooraleer er symptomen optreden.
De oogarts zal daarom een foto van het netvlies maken (netvliesfoto) waarop de bloedvaten in het netvlies goed te zien zijn. Zo kan de oogarts nakijken of er bloedvaatjes beschadigd zijn, extra bloedvaatjes zijn gegroeid en of er kleine bloedingen zijn op het netvlies.
Voordat de netvliesfoto wordt gemaakt, krijg je in beide ogen pupilverwijdende oogdruppels. Zo kan een duidelijke foto worden gemaakt van de binnenkant van het oog. Met die oogdruppels zie je een paar uur minder scherp en kun je niet goed tegen fel licht. Je mag dan zelf geen auto of fiets besturen. Na uitwerking van de druppels is je zicht opnieuw normaal.
Hoe vaak worden de ogen gecontroleerd?
Personen met diabetes type 2 worden door de oogarts onderzocht op het moment van de diagnose, en daarna jaarlijks. In sommige gevallen, bv. bij een slechte suikercontrole, moet je vaker worden onderzocht. Mensen die aan diabetes type 1 lijden moeten eveneens worden gecontroleerd op het moment van de diagnose (of aan het begin van de puberteit), en daarna om de twee jaar. Ook hier zal je bij afwijkingen jaarlijks of vaker naar de oogarts moeten.
Als je diabetes hebt en je wilt zwanger worden, dan moet je ook een controle van de ogen krijgen. Dat gebeurt best vóór en tijdens de zwangerschap. Zwangerschap verhoogt het risico op netvliesaantasting tijdelijk, maar het beïnvloedt het verloop van de ziekte waarschijnlijk niet op lange termijn.
Wat kun je zelf doen?
Enkele factoren verhogen de kans op netvliesaantasting: slechte suikercontrole, te hoge bloeddruk, verhoogde vetten en cholesterol in het bloed, obesitas, bloedarmoede, eiwitverlies in de urine en nieraantasting bij diabetes.
Je huisarts zal je helpen om al deze zaken zo goed mogelijk onder controle te krijgen om netvliesaantasting te voorkomen. Wordt er toch netvliesaantasting vastgesteld, dan helpt een goede controle van bovenstaande factoren om verdere aantasting van de ogen te vermijden.
Wat kan je arts doen?
Bij beginnende netvliesaantasting is er nog geen behandeling nodig, maar zul je door de oogarts regelmatig worden opgevolgd.
Bij verdere aantasting start de oogarts een laserbehandeling op, in twee of meer sessies. Zo kan hij de schade aan het netvlies behandelen voordat je klachten krijgt en minder goed gaat zien. De laserbehandeling vormt littekens op het netvlies. Die remmen de aantasting van het netvlies en het ontstaan van nieuwe kwetsbare bloedvaatjes af. Boekt men goede resultaten met deze behandeling, dan houden ze gewoonlijk jaren stand. De nadelen ervan zijn verslechtering van het nachtzicht en versmallen van het gezichtsveld. In sommige gevallen kan een oogoperatie nodig zijn.
Voor mensen die slechtziend zijn, bestaat er een uitgebreid revalidatieprogramma en een aanbod van hulpmiddelen en alternatieve werkgelegenheid. Vraag advies aan je arts.
Meer weten?
https://www.diabetes.be/oogproblemen
https://www.thuisarts.nl/schade-aan-ogen-bij-diabetes